Duende – licht en donker, zon en maan

Als de maan verschijnt
bedekt de zee de aarde 
en het hart voelt zich
eiland in het eindeloze

Wat betekent ‘duende’? De Spaanse dichter Federico García Lorca probeert in zijn beroemde lezing ‘Spel en theorie van de duende’ (1933) een antwoord te geven op deze vraag. Wat gebeurt er wanneer de duende zich laat zien in een kunstwerk, in een gedicht en in de flamenco?  Duende verschijnt niet zomaar. Een goed werk kan alleen ontstaan uit de strijd die de kunstenaar en 
mens aangaat met deze onberekenbare kracht. Toch, hoe ongrijpbaar ook: als het aanwezig is kan iedereen dit bijzondere moment bespeuren. 

We belichten het contrast tussen licht en donker, zon en maan, in het werk van de dichter Federico García Lorca , de filosoof Miguel de Unamuno en in het schilderij ‘Christus van de heilige Johannes van het Kruis’ van Salvador Dali. Hoe kunnen wij in de kunst de donkere ondertoon van ons bestaan ervaren?

Katja Rodenburg is filosoof en maakt tentoonstellingen. Zij houdt zich bezig met de esthetica (filosofie van de kunsten) en schrijft vooral over het maken van kunst zoals bijvoorbeeld in  ‘Ik, Ophelia’ en ‘Armando en de melancholie van het scheppen’.

(Gedicht uit: 'De maan komt op'; Lorca vertaling: Bart Vonck)